Wāhanga 4 W6

 Tāmaki paenga hira 

auckland war memorial museum

Ko tēnei wiki kua huitahi mātou ki te Tāmaki Paenga Hira kia whakarongo ki te kōrero o Mātua Ma'ara

Ko wai mātou? e ai ki te kōreo i ngā wā o mua, ā, 5000 tau i mua, kua haere atu ō mātou tūpuna, ko ngā tangata Lapita mai i a Taiwana ki ētahi atu wāhi o Te Moana-nui-ā-kiwa. I whakamahia ngā whetū, ngā manu me ngā rāpihi o te moana e rātou ki te āmio i te moana. 

I te tau 2011 i rapua tētahi waka e te kaipāmu ki roto i te awa, ko Anaweka nō reira i huaina e rātou taua waka, ko Anaweka. E ai ki te kōrero ko te pakeke o taua waka, ko 800-1000 ngā tau...tino tāwhito tērā.

Tēnā koe Mātua Mā'ara mō tō wā me āu mātauranga e pā ana ki te nekehanga o tā tātou tūpuna i ngā wā onomata.

"He moana pukepuke e ekengia e te waka"

Wāhanga 4 W5

 Ko te manu e kai ana te miro, nōna te ngāhere

Ko tēnei wiki kua ako mātou me pēhea te tuhi he pānui mō tētahi kaupapa hirahira. Tuatahi i whāi mātou i te tauria mai te pukapuka He Tuhinga Pānui.

Tirohia ngā mahi o tētahi whānau....tino kaha ēnei kōtira mā ki te ako...

He pānui mō te rā kihirimete tēnei.

Ka āhei koe te kite i ngā mahi mō te rā.

Ko ngā mahi mō te rā huritau.

He pānui tēnei mō tētahi rā huritau.

He poho kēreru ahau mō tēnei kōtiro. Ko te pōtiki ia o te akomanga. Kei te whakaharatua ia ki te tuhi i ngā pū.

 Ko te manu e kai ana te marautanga, nōna te ao.

Wāhanga 4 W4

 

Ia te wā, ka rongo au i aku tauira e kōrero ana i ā rātou pepeha, Aue!!

Ka kite koe i taku menemene e whātoro atu ana mai i tētahi taha o te ruma ki tērā atu taha. Ka tū whakahīhī au, tino poho kēreru ahau kia rongo i a rātou.

Nō reira koutou mā, anei te pepeha o Nevaeh...

Tēnā koutou ko te whānau o Nevaeh mō ō koutou āwhina i a ia ki te ako, ki te mau ā-hinengaro i ngā kupu hohonu.

Ka taea e koe e ko te tū kaha, kei a koe ōu tūpuna e tū ana ki tō taha, kāhore ko koe anake....

Ko te Poro

 Ka tangi te tītī, ka tangi te kākā, ka tangi hoki ahau. 

Tīhei wā Mauri Ora. 

Tuatahi, he mihi tēnei ki a koutou, nā koutou tēnei kiriata i hanga, mā koutou ērā whetū o Matariki e piataata nō reira tēnā koutou ko ngā kiripuaki o te kiriata.

Ka huri au ki ngā mātua mā, ā, ki ngā whānau o te akomanga 5 me 6, 'Mā pango, mā whero ka oti ai te mahi' nō reira ngā mihi maioha ki a koutou mō ō koutou tautoko ki a koutou tamariki, mokopuna.

Nau mai hoki mai ki te kiriata tuatahi o te rōpū; Rumaki Reo, arā; ko te akomanga 5 me 6 o te Kura Glenbrae. I hanga mātou i tēnei kiriata kia whakaatu i a koutou, he aha ētahi mea ka taea e koe te mahi ki te poro. Ko te tūmanako kua ako koe i tētahi pukenga hou...👍👍✌✌

'E kore hoki i te waewae tūtuki, ka pā he ūpoko pakaru'

Mead, H., & Grove, N (2017) Ngā Pēpeha a ngā Tīpuna (pg 34). Wellington, New Zealand: Victoria University Press

Wāhanga 4 W3

Tēna koe e te whare tāonga o tēnā o tēnā...

Ko tā mātou honore kia riro i ngā pukenga o matua Gabriel. Nāna ngā kōrero o tēnā o tēnā i tohatoha ki a mātou. I rongo mātou i te kōrero e pā ana ki ngā tae whero, pango me mā, ā, ko te take i whakamahia ērā tae e ō tātou tīpuna ki runga i te kōwhaiwhai. I kōrero hoki ia e pā ana ki ā tātou tīpuna rauemi, i whakamahia e rātou ki te hanga i ērā tae. Ko tētahi atu kaupapa kua ako mātou, ko ngā ingoa o tērā o tērā hoahoa o te kōwhaiwhai, arā; ko te manawa, te mango pare me te koru. Kei tū atu ki tērā kua ako mātou i te tikanga o te whakataukī nei,

'Kei mate wheke kia mate Ururoa!!'

Ko te kaupapa o tēnei akoranga, ko te whare tupuna o te marae....

kia mā te marae, hurihia te pōhatu; whai iho mā te ahi kā ki te marae

Mead, H., & Grove, N (2017) Ngā Pēpeha a ngā Tīpuna (pg 214). Wellington, New Zealand: Victoria University Press

Wāhanga 4 W2

Ka taea te hono tēnei whakataukī ki tō akoranga...

He aha ai? Nā te mea, ahakoa te aha, ahakoa ki hea, mehemea kei te arotahi koe ki runga i tō akoranga, ā, ka puta te momoho ki a koe.

Ko tētahi whāinga mō tātou ki tēnei tau ki te ako i tā tātou pepeha...I hanga ahau i ngā mahi ā-ringa kia āhei ai te akomanga te whakamahi ki te āwhina i a rātou ki te maumahara ngā kupu, te maumahara ngā ingoa o ō rātou maunga, ō rātou awa, ō rātou waka, ā, ērā whāinga o te pepeha.

Anei tētahi kōtiro koi, mai i tana manawanui ki te whakaharatau, mai i te tautoko o tana whānau, kua tūtuki pai ia i tana mahi...

Ka wani kē Winter...

'Mai i te kōpae ki te urupa, tātou ako tonu ai'

Wāhanga 4 W1

 Whaowhia te kete mātauranga...

Nau mai, hoki mai ki te wiki tuatahi nei o te wāhanga mutunga o te tau...

Āe e tairongo ana au i ō koutou hēmanawa, ā, ko te noho tonu ki te kāinga..

Ko ētahi o koutou, harikoa tonu, otirā, ko ētahi atu, kāhore koutou i te pai...

Ahakoa te aha, ka taea tonu e mātou te ako...

Kua tīmata kē mātou ki te ako ā-ipurangi.  

Ia ata i tūtaki mātou mō te wā karakia. Ka tīmata ki tētahi hīmene, kātahi ka tuku karakia te kaikarakia. Ā muri i tērā, ka tū ngā kaikōrero kia kī i ā rāua pepeha. Ko te kaupapa mutunga, ko te whakamihi ki ngā kaikōrero....

Tirohia ngā kanohi ātaahua o ngā tauira...
Āe ahakoa kei te noho tonu mātou i te kāinga, kei te ako tonu mātou, kei te whai tonu mātou i ngā tikanga o ngā tūpuna...

Mā te wā koutou...

Kia kaha, kia maia, kia manawanui...

Wāhnga 3 W10

"Aroha mai, aroha atu"

Hurō te wiki mutunga o tēnei wāhanga awangawanga....

Kia whakanui i tā mātou wiki, i mau mātou i ngā kākahū kē ia rā....tirohia ēnei whakaahua, ka taea e koe te matapae, ko wai mātou?

Ahakoa e noho ana mātou i te kāinga, ka taea tonu e mātou te whakamahi i ngā rauemi o te kāinga kia hanga i a mātou kākahū ki te whakanui i tētahi 'super hero'...

I mātakitaki hoki mātou i tētahi kiriata ia rā kia āhei ai mātou te nohotahi. 

Ko te hui ā-kura mutunga, kua mau ngā kaiako i ngā kākahū o tētahi kiripuaki mai i a rātou tino pukapuka...

Te hangareka ana kia kite i ēnei kiripuaki..

Nō reira e te whānau....

kia haumaru te noho ki ēnei hararei...

"E huri tō aroaro ki te rā, hā ki roto, hā ki waho, me whakataa..."

Wāhanga 3 W9

 Ko tā te whānau wero

Ia wiki, kua haumaru te noho tātou ki roto i ā tātou ake mirumiru, kua tuku hoki te kura he wero ki ngā whānau ki roto i te kāinga..

Tirohia ki ētahi o mātou mahi....

Wiki 8: Mahi Toi

Wiki 7: Tunu kai

Wiki 6: Neke/Kori Tinana

Wiki 6: Neke/Kori Tinana

Kāhore ēnei wero he wero anake ki ngā whānau, he wero hoki ki ngā kaiako....heoi he rā anō ka whakaatu au i ērā wero ki a koutou...😉😉😅😅

'He kaihua ki uta, he toka hāpuku ki te moana'

Mead, H., & Grove, N (2017) Ngā Pēpeha a ngā Tīpuna (pg 79). Wellington, New Zealand: Victoria University Press

Wāhanga 3 W8

 Te Wiki i te reo Māori

Kei te pēhea mātou te kura Glenbrae te whakanui i tā tātou reo rangatira?

pēnei.....

I huitahi mātou ki te tūtaki kūkara, ā, i mahi mātou i tētahi kanikani tiktok...

Ka kite, ka rongo, ka kōrero, pakipaki hī!!!, pakipaki hā!!!

Mauri ora..✊✊

Wāhanga 3 W7

 Tōku Pepeha

Ko tā mātou kaupapa ki tēnei wāhanga o te tau, ko te 'Ahurea Tuakiri". Nō reira kei ta ako mātou ki te whakahua tika i tā mātou pepeha. He mahi uaua tēnei ki te maumahara ngā ingoa o te maunga, te waka, te moana, ā, ērā mea o te pepeha. Heoi mehemea ka whakaharatau mātou ia rā, ka tīmata mātou kia kite i te hua o tā mātou mahi...

Ko tētahi rautaki pai ki te whakamahi, i a koe e kōrero ana. me rekoata koe i tērā. 

Mātakitakihia te mahi o tētahi tauira e whakaharatau ana ki roto i tōna kāinga...

Ngā mihi ki a koe e tama mō tō mahi.

"Kia mau ki ō tikanga me te reo Māori, koinei rā tō tūranga teitei e"

Mead, H., & Grove, N (2017) Ngā Pēpeha a ngā Tīpuna (pg 214). Wellington, New Zealand: Victoria University Press

Wāhanga 3 W4-6

Tūtaki Kūkara 

Woop woop, kua tīmata mātou ki te whakamahi i te tūtaki kūkara kia āhei ai mātou te whakawhiti kōrero ki ō mātou hoa, ki ngā kaiako hoki....

Ia rā ka hui-topa mātou mō te wā karakia ki te taha o tuākana/mātāmua mā, te rongo hoki he aha tā mātou mahi ki runga i tā mātou pae tukutuku akomanga.

I te tino harikoa ngā kaiako kia kite i a mātou....

Waiho i te toipoto, kaua e te toiroa.

Wāhanga 3 Wiki 2/3

Ka whakamārama i ngā āhuatanga ahurea o tētahi wāhi.

Ko ēnei wiki e rua, i mātakitaki Te Ika ā-Mauī mātou me Te Pakanga o ngā Maunga. Ko tā mātou mahi, kia hanga i tā mātou ake pūrākau o Te Ika ā-Mauī me tā ngā pikitia o tētahi maunga mai i te pūrākau; Te Pakanga o ngā Maunga.

Whakarongohia ētahi a tā mātou mahi...

Ka whakamāramatia e te akomanga ētahi o ngā āhuatanga ahurea o tā tātou whenua, o ngā maunga.

"He aha te kai o te Rangatira? he kōrero, he kōrero, he kōrero"

Wāhanga 3 Wiki 1

 Tuākana/Teina

Ko tētahi kaupapa kua tīmata tātou, kei te pānui ā-waha te akomanga tuākana/mātāmau ki te akomanga pōtiki/tēina.

He rautaki pai tēnei mō te akomanga pōtiki/tēina ki te rongo i te reo o te tuākana/mātāmua. Ka taea hoki te akomanga pōtiki/tēina ki te whai i te tauira o te tuākana/mātāmua ki te pānui. 

Kāhore tēnei ko te whāinga noa iho o tēnei kaupapa, kei roto hoki ki tēnei ko ngā whāinga; manaakitia te tangata, tautokohia te tangata. 

He waka eke noa

Tiakina tō Īpapa

 

Kei te pēhea te tiaki i te Īpapa

Ko te wiki i mua, kua ako mātou kei te pēhea te waihanga he pānui whakaahua ki runga i te īpapa.

Tirohia ngā mahi ki raro nei. Ka kite koe i ngā tohutohu e whakaatu ana i ngā mahi tika kia pupuri i te īpapa, kia mahi hoki ki runga i te īpapa.

Pānui

 I tērā wiki kua ako mātou kei te pēhea te kimi i te ngako o te pukapuka.

I hangaia ata kūkara e mātou kia whakaatu i te ngako o tā mātou pukapuka. 

Anei ētahi tauira. 

Pānui by Faith

Pānui by Arapeta, Maejor and Taika

Te ātaahua hoki o ngā pikitia me te whakatakatoranga o ia whārangi o ngā ata kūkara.

Whakapapa

KTAM i te take o ngā tūkapi i roto i tā mātou whakapapa.

'He aha te mea nui o te ao,
he tangata, he tangata, he tangata'

Ko tēnei wiki kua tīmata mātou ki te tā i tā mātou whānau whakapapa. 

Mā tēnei e whakaatu ko wai te māmā, ko wai te teina/tuakana, ā, ērā atu tūkapi katoa ki tō whānau. 

Ka taea nāianei e mātou te whakamahi i te tūkapi tika mō taua tangata.

E kai ana i te kāinga - Eating at home

 Aue!! Kei te ako tonu au ki te whakamahi i tēnei, arohamai...(I'm still learning to do this sorry)

Tirohia te pikitia nei. Me pānui. (Look at this picture. Have a read)

Nō reira tangohia he whakaahua ki tō taunakitanga kātahi ka tāpiri ki tēnei rangitaki. (So take a picture for your evidence and then add it to this blogg)

Kia kaha....

Naming and Filing Google docs

Today we were lucky enough to have Matua Makaore come and run a writing wero with us. Before we started, we made sure that we named and filed our Google doc in the correct folder. 

We practiced the steps

1. Go to New (+ symbol)

2. Select New Google Doc

3. [Name & Title] e.g Matua Makaore Wero

4. Move the document and to the correct folder